Geschiedenis van de pro deo advocaat en de advocaat van onvermogen

pro deo advocaat, advocaat van onvermogen, toevoegingsadvocaat, gesubsideerde rechtsbijstand


Lastig om goede pro deo advocaat te vinden? Nee, dat is een 1, 2, 3-tje!!

Logo NAB
Bij de NAB zijn ruim 175 advocaten, juristen en mediaters aangesloten.
1.
Bel de juridische helpdesk van de NAB: 085-7608012 (werkdagen van 9.00 - 17.15, normale belkosten). Of gebruik het contactformulier op onze zusterwebsite en je wordt teruggebeld.
2.
Je legt uit wat jouw juridische probleem is. Samen met jou wordt gekeken of het probleem misschien gelijk met een eenvoudig (gratis!) advies kan worden opgelost of dat er echt een advocaat nodig is.
3.
Is er een advocaat nodig, dan zorgt de helpdesk ervoor dat je op een gemakkelijke manier in contact komt met een goede advocaat bij jou in de buurt, die gespecialiseerd is op het betreffende gebied.
Klaar! Dat is alles. Bellen of invullen verplicht jou tot niets en is gratis. De advocaten die meedoen aan dit systeem dragen de kosten van deze telefonische helpdesk.

Geschiedenis van de pro deo advocaat en de advocaat van onvermogen


De pro deo advocaat

Met "pro deo advocaat" wordt tegenwoordig meestal een advocaat bedoeld die meedoet aan het door de overheid gesubsidieerde systeem van rechtsbijstand.
De term pro deo advocaat komt uit een ver verleden. Er bestond toen nog geen overheidssubsidie voor rechtsbijstand. Bij de overheid was in die tijd het besef nog niet doorgedrongen dat iedere burger recht moet hebben op toegang tot de rechter en op goede rechtsbijstand.
Het recht (en het in de arm nemen van een advocaat) was iets voor de rijken. Veel advocaten vonden echter dat ook minder bedeelden recht hadden op goede rechtsbijstand. Zij verleenden hun diensten daarom af en toe gratis (pro deo) voor degenen die hun diensten niet konden betalen.

Wij realiseren ons dat we de zaak wat simplificeren. Zo betaalde de overheid in Friesland al in de 16e eeuw een vergoeding aan advocaten die armen hielpen krachtens de Saksische Ordonnantie. Werd de zaak gewonnen, dan moest de rechtzoekende alsnog zelf betalen; de vermaledijde resultaatsbeoordeling avant la lettre. (zie ook Terugbetalen bij winst)
En een eeuw later was er in Brabant een wet nodig om onwillige advocaten te dwingen om pro deo te werken voor de armen.
Maar goed, wij zijn geen geschiedenisboek, dus we vertellen het korte verhaal.

De advocaat van onvermogen

Na de Tweede Wereldoorlog begon bij de overheid het besef door te dringen dat ook de minder bedeelden in de maatschappij toegang zouden moeten hebben tot de rechter en dat hier een taak voor de overheid lag (en niet alleen voor de advocatuur die "pro deo" haar diensten verleende).
Op 1 januari 1958 trad de "Wet rechtsbijstand aan on- en minvermogenden" in werking, een (toen nog zeer beperkte) subsidieregeling, waarbij advocaten een kleine vergoeding konden krijgen voor het werk dat zij tot op dat moment pro deo deden.
De naam van de wet gaf uiteindelijk ook de naam aan deze advocaten en in de jaren 60 van de vorige eeuw, kwam de term "advocaat van onvermogen" in zwang.
De vergoedingen voor de advocaten waren nog steeds minimaal, maar in de loop van de tijd werden de vergoedingen wel steeds iets hoger.
Pas in 1983 werd het recht op rechtsbijstand (althans de plicht van de overheid om te voorzien in een systeem van rechtsbijstand aan minder draagkrachtigen) opgenomen in onze Grondwet.
In die tijd kwamen de vergoedingen voor de advocaten op een hoger peil: een advocaat die enkel pro deo zaken deed, kwam voor het eerst op een inkomensniveau boven minimumloon.
Hoewel in de jaren 90 de naam van de wet veranderde in "Wet op de rechtsbijstand", blijven tot op heden de termen "pro deo advocaat" en "advocaat van onvermogen" in zwang. Waarschijnlijk vooral omdat deze termen wat gemakkelijker in de mond liggen dan "een advocaat die meedoet aan het door de overheid gesubsidieerde systeem van rechtsbijstand".

De toevoegingsadvocaat

Als de Raad voor rechtsbijstand bepaalt dat jij recht hebt op gesubsidieerde rechtsbijstand, dan wordt die beslissing een "toevoeging" genoemd. In de beslissing wordt namelijk niet alleen bepaald dat jij recht hebt op rechtsbijstand en welke eigen bijdrage je moet betalen, maar ook wie er als advocaat voor jou zal gaan optreden. De advocaat wordt daarmee aan jou "toegevoegd".
Om die reden spreken we van een "aanvraag toevoeging", een "afgegeven toevoeging" en een "toegevoegde advocaat".
Hoewel het woord "toevoeging" eigenlijk slaat op de beslissing van de Raad voor rechtsbijstand, wordt ook het stuk papier waarop die beslissing wordt vastgelegd "toevoeging" genoemd.

De toekomst van de pro deo advocaat

Wat zal er in de toekomst gaan gebeuren met de "pro deo advocaat" en met de "advocaat van onvermogen"?
Er zijn zware bezuinigingen op komst in het systeem van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Probleem is dat de doorsnee burger maar 1 of 2 keer in zijn leven een advocaat nodig heeft. De meeste mensen denken daarom nooit over de vraag of er goede betaalbare rechtsbijstand te krijgen is. Maatschappelijk protest is er dus nauwelijks als het systeem verslechtert, en dat maakt rechtsbijstand een eenvoudige prooi voor een bezuinigende overheid.
We hopen dat de "advocaat van onvermogen" blijft en dat we niet terug hoeven te keren naar de echte "pro deo advocaat".
En als de overheid denkt dat het heil moet komen van verzekeringen van rechtsbijstand, dat die overheid dan nog eens kijkt naar de (borging van) kwaliteit van die verzekeringen!


Veel gestelde vragen

Wat is een pro deo advocaat?

Vroeger was een pro deo advocaat een advocaat die jou niets in rekening bracht (zie ook onze pagina Geschiedenis ). Tegenwoordig moet jij een eigen bijdrage betalen, dus echt pro deo (=gratis) bestaat niet meer. Maar de namen "pro deo advocaat" en "advocaat van onvermogen" worden nog steeds veel gebruikt, en kortheidshalve doen wij dat hier ook.

Wat is een toevoeging?

Een toevoeging is de beslissing waarin wordt bepaald dat jij recht hebt op gesubsidieerde rechtsbijstand, dus dat jij recht hebt op een pro deo advocaat (of een mediator).

Wat is een lichte adviestoevoeging (LAT)?

Soms is het van te voren al duidelijk dat er voor een bepaald juridisch probleem geen uitgebreide, langdurige, rechtsbijstand nodig is, en dat volstaan kan worden met een goed advies. Je krijgt dan een zogenaamde "lichte adviestoevoeging", die goed is voor een tijdsbesteding door de advocaat van maximaal drie uren.
Je betaalt een lagere eigen bijdrage dan voor een gewone toevoeging (zie onze pagina Eigen bijdrage).

Wie kan een toevoeging aanvragen?

De advocaat (of mediator) vraagt die toevoeging namens jou aan. Je hoeft daar zelf dus niets voor te doen.
Het Juridisch Loket geeft zelf geen toevoegingen af, maar kan jou wel naar een advocaat, notaris of mediator verwijzen. (Met een schriftelijke verwijzing van het juridisch loket, heb je recht op een korting op de eigen bijdrage.)

Wat is het juridisch loket?

Dat is de (overheids)organisatie bij wie iedereen terecht kan voor gratis juridisch advies en/of voor doorverwijziging naar een (pro deo) advocaat. Je kunt ook rechtstreeks naar een pro deo advocaat gaan, maar doe je het via het juridisch loket, dan krijg je korting op de eigen bijdrage. Je bereikt het juridisch loket via hun website Juridisch loket of per telefoon: 0900-8020 ( 25 ct per minuut).

Wat is de Raad voor rechtsbijstand?

Dat is de instantie die beoordeelt of jij recht hebt op een toevoeging of niet. Je zult niet vaak zelf iets met de Raad voor rechtsbijstand te maken krijgen, maar ze hebben een interessante website: Raad voor rechtsbijstand.

Hoe vind je een goede pro-deo-advocaat?

Bel met de Juridische Helpdesk van de NAB (085-7608012). En je krijgt gratis een eerste telefonisch advies. Als dat nodig is, zoeken zij een goede pro-deo-advocaat in jouw buurt.
Of bel met het Juridisch Loket (zie een eerder blokje).
Wil je zelf gaan zoeken: adviezen, tips en trucs om een goede advocaat te vinden zijn verzameld op onze zusterwebsite Advocaatkeus. Alle gespecialiseerde advocaten vind je op Advocatenspecialist. Of iemand advocaat is of niet, kun je zien bij de Orde van Advocaten. Of een advocaat ook als pro deo advocaat werkt, kun je nakijken op Raad voor rechtsbijstand (advocaat zoeken).

Inkomen, vermogen, eigen bijdrage

Zie de pagina Inkomens- en vermogensgrenzen en de pagina Eigen bijdrage.


Over deze website

contact - voorwaarden gebruik website - cookies - kleine letters